OSKKO wyraża głębokie zaniepokojenie pomysłem postawienia ponad 700 tysięcy nauczycieli w Polsce w sytuacji zagrożenia odpowiedzialnością karną, z więzieniem włącznie, na skalę dwudziestokrotnie większą niż przewidywał to osławiony projekt ustawy nazwanej popularnie „Lex Czarnek”.

MEN projektuje nadanie nauczycielom statusu funkcjonariuszy publicznych zamiast, jak jest dziś – nauczycieli chronionych jak funkcjonariusze publiczni. Choć deklarowaną przez MEN intencją jest wzmocnienie ochrony nauczycieli, w praktyce nastąpi wprowadzenie do nadzoru pedagogicznego nowego, karnego obszaru - odpowiedzialności karnej nauczycieli za decyzje podejmowane w ramach obowiązków zawodowych w pracy z uczniami.

Już wcześniej, w przypadku tzw. „Lex Czarnek”, obserwowaliśmy próby wprowadzenia przepisów, które mogły skutkować karą więzienia dla dyrektorów szkół za nieprecyzyjnie zdefiniowane „niedopełnienie obowiązków”. Warto zauważyć, że podczas gdy „Lex Czarnek” dotyczył około 30 tysięcy dyrektorów, nowa propozycja obejmuje ponad 700 tysięcy nauczycieli, czyli ponad dwudziestokrotnie więcej osób.

Zamiast wprowadzania przepisów, które będą znów zastraszać nauczycieli i ograniczać ich autonomię pedagogiczną, apelujemy o:

1. Zapewnienie realnej ochrony nauczycieli przed przemocą i agresją poprzez egzekwowanie już istniejącej ochrony, tj. art. 63 Karty Nauczyciela, przewidującego ochronę nauczycieli jak funkcjonariuszy publicznych i podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych korzystaniu od 24 maja 2007 r. z ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy państwowych. publicznych na zasadach określonych w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. z 2025 r,, poz. 383).

2. Wzmocnienie wsparcia psychologicznego i prawnego dla nauczycieli.

Ochrona nauczycieli jest niezbędna, ale potrzebne są rozwiązania wspierające, a nie zastraszające środowisko nauczycielskie. Nawołujemy do rzetelnego prowadzenia konsultacji społecznych przed wprowadzeniem zmian w prawie. Powyższe, mocne argumenty w omawianej sprawie nie musiały paść, gdyby posłuchano profesjonalistów – dyrektorów i samorządowców. Wystarczyło zapytać.

Poniżej przedstawiamy porównanie 2 projektów i ich konsekwencji – z intencją przekonania Państwa, że nie jest to właściwa droga:

Porównanie konsekwencji karnych wobec nauczycieli

Tzw. „Lex Czarnek”: Dyrektorzy szkół (i tylko oni) mogli być pociągnięci do odpowiedzialności karnej za niedopełnienie obowiązków służbowych. Groziła im kara pozbawienia wolności do 3 lat. Istniało ryzyko nadinterpretacji przepisów, nieprecyzyjne definicje obowiązków. Liczba osób zagrożonych sankcjami -dyrektorów szkół i placówek oświatowych w Polsce obejmowała ok. 30 000 osób.

Nowa propozycja MEN: Nauczyciele podlegaliby art. 231 Kodeksu karnego (nadużycie uprawnień lub niedopełnienie obowiązków). Kara pozbawienia wolności do 3 lat. Istnieje obawa nadinterpretacji decyzji pedagogicznych jako przekroczenia uprawnień. Więzieniem można nawet grozić za wystawienie niesprawiedliwej, zdaniem rodziców czy uczniów, oceny. Liczba nauczycieli w Polsce przekracza 700 000 osób, co oznacza ogromny wzrost liczby osób objętych zagrożeniem karą więzienia w porównaniu z „Lex Czarnek”.

Wnioskujemy o rezygnację z ww. nieprzemyślanego, naszym zdaniem, pomysłu.

Z poważaniem: Zarząd Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Kadry Kierowniczej Oświaty (OSKKO).