powrót

25 kwietnia br. przedstawiciel OSKKO, Marek Pleśniar wziął udział w posiedzeniu KENiM poświęconym zagadnieniom awansu zawodowego i wynagradzania nauczycieli w Karcie Nauczyciela.
Jego misją było przedstawienie opinii OSKKO na ww. temat oraz wzięcie udziału w dyskusji.

Posiedzenie prowadziła przewodnicząca - posłanka Krystyna Szumilas (PO). W prezydium obok niej zasiedli zastępcy przewodniczącego: Maria Teresa Nowak (PIS), Krystyna Łybacka (SLD), Mirosław Krajewski (Samoobrona).

Referowali: sekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji i Nauki Jarosław Zieliński i dyrektor Departamentu Pragmatyki Zawodowej Nauczycieli, Dorota Igielska.

Jarosław Zieliński stwierdził, że informacje przekazane posłom w pełni oddają aktualny stan działań i wnioski ministerstwa. Jego zdaniem dyskusja siłą rzeczy ma charakter oceny stanu aktualnego ponieważ rząd nie przedłożył jak dotąd projektu jakichkolwiek zmian prawa w zakresie awansu zawodowego nauczycieli. W związku z tym dyskusja będzie cenna ale raczej z myślą o późniejszych zmianach w prawie. Dyskusja będzie więc cenna ale i przedwczesna.

Poseł Krystyna Szumilas (PO) stwierdziła że, biorąc pod uwagę temat spotkania, oczekiwano w komisji edukacji wniosków na przyszłość. Trudno zgodzić się z poprzestawaniem na ocenianiu stanu aktualnego gdy środowisko oświatowe tak długo czeka na wskazanie przez resort kierunków zmian o których mówiono na początku kadencji.

Jarosław Zieliński stwierdził, że "nie powstał żaden projekt zmian prawnych, który mógłby być zaprezentowany komisji" oraz że "stwierdzenie, że środowisko oświatowe długo czeka może jest uzasadnione u prawdziwe ale nie do końca uprawnione z tego względu, że my nigdy nie twierdziliśmy że na początku kadencji pokażemy kierunek zmian...

chcemy wyprowadzić nowe regulacja, nowe zadania szkoły które zostaną na nowo zdefiniowane na nowo w projekcie nowej ustawy o systemie edukacji to jest kierunek naszego spojrzenia na zagadnienie..."

Przedstawiciel Ministerstwa Edukacji i Nauki stwierdził, że kierunek zmian w statusie zawodowym nauczyciela nie jest jeszcze przesądzony, przedwczesne jest formułowanie propozycji jakichkolwiek modyfikacji. Ministerstwo zamierza opracować założenia do przyszłej ustawy edukacyjnej, w tym dotyczące pozycji zawodowej nauczycieli. Będą one następnie poddane szerokiej konsultacji społecznej. Resort spodziewa się, że dyskusja poselska, jak i konsultacje środowiskowe pomogą wypracować pożądany kierunek zmian.
 

W dyskusji posłowie pytali m.in. o wnioski MEiN z dotychczasowej oceny funkcjonowania Karty Nauczyciela i wynikające stąd zamierzenia oraz o niespójności w ustawie i przepisy budzące wątpliwości interpretacyjne (np. niektóre uprawnienia socjalne nauczycieli). Ponadto zwrócono uwagę na kwestie: czasu pracy nauczycieli, zbyt biurokratycznej procedury awansu zawodowego, podniesienia atrakcyjności zawodu nauczycielskiego przez odpowiedni wzrost wynagrodzeń, relacji między awansem zawodowym nauczycieli a jakością pracy szkoły i wynikami osiąganymi przez uczniów.

Poseł Artur Górski (PIS) stwierdził iż z relacji MEIN wynika że generalnie resort dobrze ocenia system awansu. Nie widział też powodu do pośpiechu we wprowadzaniu zmian. Zadał istotne pytania o badania nad skutecznością owego systemu. Spytał:

• czy MEIN podjął jakieś kroki w kierunku opracowania metodologii badań skuteczności sytemu awansu zawodowego i kiedy to nastąpi
• czy ministerstwo może wskazać wspominane niespójności prawa awansowego wymagające "wyczyszczenia".

Poseł Tadeusz Sławecki (PSL) przygotował szereg krytycznych uwag dotyczących pracy resortu. Zadał pytanie "czemu i komu ocena ministerstwa ma służyć". Przypomniał że: "resort obiecał, że do marca przedstawi wizję zmian zarówno w Karcie nauczyciela jak i w Ustawie o Systemie Oświaty. "Sześć miesięcy jak na okres  miodowy to już jest sporo i myślę że do tej pory już resort wie co chce robić". Premier Marcinkiewicz deklarował na początku kadencji wiele zastrzeżeń do Karty i najwyższy czas je poznać.

Tadeusz Sławecki przytoczył kilka zarzutów do wiedzy MEN o stanie i potrzebach oświaty, m.in.: resort dysponuje tylko diagnozą stanu z lat 2002-2004, zaniedbano kwestię zgodności zatrudnienia z kwalifikacjami, istnieją wśród nauczycieli rozbieżności uprawnień do zasiłku chorobowego itd...

MEN opracował informację na temat awansu i wynagradzania nauczycieli wyraźnie z obowiązku i bez myśli przewodniej, bez refleksji. To niewłaściwe w sytuacji konieczności przygotowywania do zmian. Podawane i analizowane dane to statystyka. To samo mogli posłowie sporządzić sami, bazując na danych GUS.

Poseł Sławecki poruszył następnie istotne zarzuty do pracy ministerstwa:

• Resort nie sporządził analizy stanu dofinansowania oświaty przez samorządy - ponad środki zapewniane przez budżet (Środki na wynagrodzenia - Art 30)
•  Nie ma opracowania dotyczącego skuteczności motywacyjnej systemu awansu nauczycieli - brak analizy efektywności nauczycieli w aspekcie awansu. Jak wiadomo spodziewano się mniejszej liczby nauczycieli dyplomowanych.
• Nie istnieje system motywowania nauczycieli już dyplomowanych. Nauczyciele otrzymują gratyfikacje związane ze swym stopniem awansu i co dalej?
• Brak definicji pojęcia "zatrudnienia nauczyciela na określonym stanowisku" - Art 14 KN.
• Lapidarnie potraktowano kwestię kwalifikacji nauczycieli - nauczyciele uczą kilku przedmiotów, często w kilku specjalnościach nie posiadając kwalifikacji. Co z tymi nauczycielami będzie po 2006r?
• Nie odniesiono się w ministerstwie do zmian do 2005r:
  - Art 83KN - urlop zdrowotny
  - Art 61KN - Zasiłki na zagospodarowanie
  - Art 67a,c KN - urlop wychowawczy
  - Art 88 - emerytury po 31-12-2007
  Art 42u2p2 - obciążanie nauczycieli zadaniami statutowymi szkoły
• Nie słucha się związków zawodowych i samorządów w ww. kwestiach

Poseł Elżbieta Witek (PiS) podobnie jak przedmówca zwróciła uwagę, że "są nauczyciele dyplomowani po 7-8 latach pracy, którzy mają w ten sposób zakończoną karierę zawodową". Spytała czy MEN przewiduje jakąś formę awansowania tych nauczycieli.

Poseł Krystyna Łybacka stwierdziła że tryb konsultowania projektów, legislacja wskazuje na to, że nie ma szans na zmiany w ustawach oświatowych w tym roku.

Poruszyła też problem odtwarzania kadry. Według jej wiedzy nie pozyskuje się dla oświaty wystarczającej liczby młodych nauczycieli. Sytuacja wyjaśni się po 31-12-2007. Kłopot może być tym większy że od szkoły oczekuje się otwartości, rosnącej liczby form pracy szkoły. Szansą na poprawę mogą tu być pieniądze unijne, być może konieczne - zwłaszcza ze względu na potrzeby szkół wiejskich..

Poseł Marzena Wróbel poruszyła zagadnienia:

• braku informacji na temat badań PISA po wszczęciu awansu zawodowego w szkołach. Spytała czy wyniki PISA w jakikolwiek sposób korespondują z wynikami PISA.
• potrzeby powiązania systemu awansu z mierzeniem jakości pracy szkoły. "Narzędzia mierzenia szkoły robią same - prosi się o opracowania ministerialne".
• potrzeby pracy szkoły w godzinach pracy innych przedsiębiorstw i zakładów pracy

Wysłannik OSKKO, Marek Pleśniar przekazał uwagi Stowarzyszonych. [do pobrania PDF]
STANOWISKO OSKKO W SPRAWIE AWANSU ZAWODOWEGO NAUCZYCIELI  
Opinia na temat  realizacji awansu zawodowego w szkołach; ocena wpływu awansu zawodowego na jakość pracy szkół
 

Uwagi ogólne:
Z awansem zawodowym jego twórcy wiązali głębokie nadzieje na zmianę jakościową polskiej szkoły.  Takie tez nadzieje towarzyszyły wdrażającym system dyrektorom szkół oraz nauczycielom. Po kilku latach funkcjonowania systemu,  stowarzyszeni w Ogólnopolskim Stowarzyszeniu Kierowniczej Kadry Oświatowej wyrażają niezadowolenie z funkcjonowania systemu awansu zawodowego w obecnej postaci- wynikającej z przepisów prawa oświatowego.  

OSKKO  pragnie zwrócić uwagę na to, ze wśród wielu czynników wpływających na jakość pracy szkoły jednym z ważniejszych- jeśli nie najważniejszym- jest praca nauczycieli.
Awans zawodowy nauczycieli w obecnej sytuacji prawnej jest procesem, w którym osią i sednem jest sam nauczyciel, będący źródłem i celem zmiany.  Proces ten podczas trwania dotyka, oczywiście, wielu obszarów pracy szkoły i w nich także, w konsekwencji, zmiana się  dokonuje, jednak często w związku z tym, ze działania te  są wymuszone przez  awansowe 3letnie potrzeby nauczyciela, jest to zmiana krótkotrwała.

Dużym problemem jest uzależnienie awansu zawodowego indywidualnego nauczyciela zatrudnionego w określonej szkole od zupełnie zewnętrznych działań odbywających się poza szkołą i poza zarządzającym tą szkołą dyrektorem (przykrym dowodem jest tu sposób traktowania obecności dyrektora szkoły podczas prac komisji na poszczególne stopnie awansu zawodowego- zwłaszcza na stopień nauczyciela dyplomowanego)

Tak więc naszym zdaniem awans zawodowy nauczycieli w obecnym kształcie  nie jest żadnym gwarantem zmian jakościowych w szkole, polega bowiem na podejmowaniu jednorazowego wysiłku w celu osiągnięcia określonego nauczycielskiego statusu. W dodatku wysiłku sformalizowanego i bardzo ukierunkowanego poprzez kuratoryjne reguły i interpretacje.
W wielu przypadkach awans doprowadził do papierowej realizacji zadań, z której szkoła, a w niej uczniowie nie mają żadnej korzyści.
Uruchomienie procedur awansowych stworzyło jednocześnie ogromy rynek określonych usług polegających na tworzeniu dokumentów, publikowaniu opracowań po pieniężnych wpłatach, oraz mniej lub bardziej potrzebnych szkoleń, czy doradców.  

OSKKO docenia jednocześnie pozytywne zmiany, które dokonały się w polskiej szkole dzięki systemowi awansu zawodowego- przede wszystkim wprowadzoną  procedurę opieki nad młodym nauczycielem oraz pobudzenie aktywności nauczycieli ukierunkowanej na doskonalenie i kształcenie się..

Proponujemy na powstałej dzięki systemowi awansu zawodowego bazie, uznawać za wartościowe dla szkoły rzeczywiste nauczycielskie kompetencje:  gotowość zaspakajania potrzeb szkoły, celowe doskonalenie umiejętności, podejmowanie nowych zadań; niezależnie od posiadanego statusu i niezależnie od realizowanego- bądź nie, planu rozwoju zawodowego.
Jednorazowe ustalenie statusu nauczyciela i od niego uzależnienie gratyfikacji finansowych wydaje nam się poważnym błędem, z którego należy- zdaniem Stowarzyszonych zrezygnować na rzecz motywowania finansowego nauczycieli pracujących po prostu dobrze.

Korzystając z mocnych stron awansu zawodowego  postulujemy wykorzystać  potencjał  nauczycielski i wprowadzić w polskiej szkole prawdziwie motywujący, pionowy awans zawodowy wynikający z zarządzania wewnątrzszkolnego.

Ogólnopolskie Stowarzyszenie Kadry Kierowniczej Oświaty deklaruje wolę rozmowy na temat koniecznych do dokonania zmian i współpracę w tym zakresie.

 Widzimy tu szansę dla realizacji takiego projektu w ramach Działania OECD- „Wzmacnianie przywództwa w szkole” ( OECD Activity Improving Leadership In School)- OSKKO weszło w tym zakresie w porozumienie z OECD. Prosimy o Panią Przewodniczącą o wsparcie naszych działań oraz wywarcie wpływu na MEiN, w celu uzyskania niezbędnej dla realizacji projektu akceptacji ministerstwa. Projekt działania w Polsce został opracowany trójstronnie przez zespół, w którego skład wchodzili przedstawiciele

• Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Kadry Kierowniczej Oświaty

• Centralnego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli

• Ministerstwa Edukacji i Nauki

 Uwagi szczegółowe:

1. Przepisy prawa oświatowego w zakresie dotyczącym awansu zawodowego.
   OSKKO od dawna sygnalizuje Ministerstwu Edukacji i Nauki trudności w stosowaniu  zapisów Ustawy Karta Nauczyciela  i Rozporządzenia w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego, zwracając  uwagę na niejednoznaczne zapisy przywołanych wyżej aktów prawnych, które powodują brak możliwości rzetelnego nadzorowania procesów awansowych w placówkach.
   Interpretacje  uzyskane z Ministerstwa bałagan prawny w tym zakresie potęgują, bowiem brak jest w nich jednoznacznej odpowiedzi w określonych, poruszanych przez stowarzyszonych kwestiach, bądź są to odpowiedzi nie wynikające z aktualnie obowiązujących przepisów prawa. ( Pytania OSKKO oraz odpowiedzi MeiNu wraz z komentarzem, przesyłam Pani Przewodniczącej odrębnie).

2. Funkcjonowanie komisji ds. awansu zawodowego. 

Uzależnienie awansu zawodowego od zewnętrznych komisji powoduje, ze działanie to traci właściwą dla awansu zawodowego zasadę spójności pracownika z zakładem pracy, a staje się raczej nabytym na podstawie egzaminu statusem. Jednak nawet nabywanie tego statusu budzi wątpliwości dyrektorów szkół. Sygnalizowane są tu zwłaszcza różnice w interpretacji przepisów dotyczących kwalifikacji zawodowych nauczycieli w poszczególnych komisjach, sposobu oceny zadań, czy projektów.

Kuriozalny wydaje się fakt, ze aby „awansować” pracownika w zakładzie pracy, jakim jest szkoła, nie wystarczy zdanie pracodawcy lecz koniecznym jest wielogodzinne  szkolenie w dziedzinie analizy dokumentów, rzeszy zewnętrznych ekspertów, których głos jest w dodatku tak samo ważny jak glos nie szkolonych w żaden sposób przedstawicieli związków zawodowych
Opracowanie Joanna Berdzik, Marek Pleśniar OSKKO

Prowadząca dyskusję stwierdziła, że sprawozdanie oraz stan prac ministerstwa nad omawianymi zagadnieniami nie jest satysfakcjonujący.
Ustalono, że Komisji powróci do powyższej problematyki w następnym półroczu