powrót  powrót do strony głównej OSKKO

Ogłoszenie zamiarów Ministra Edukacji Narodowej. Stanowisko OSKKO wygłoszone w Sejmowej Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży . OSKKO na posiedzeniu KENiM, Sejm RP, 18 grudnia 2007r.

18 grudnia 2007r na posiedzeniu Sejmowej Komisji Edukacji Nauki i Młodzieży minister Katarzyna Hall wygłosiła główne zamierzenia MEN na najbliższe lata. 
Podczas posiedzenia przedstawiciel OSKKO, dyrektor biura OSKKO, Marek Pleśniar zabrał głos w sprawie głównych problemów oświaty, przybliżył posłom stanowisko kadry kierowniczej stworzone w wyniku II Kongresu Zarządzania Oświatą.

Katarzyna Hall po raz pierwszy od powołania na stanowisko ministra przedstawiła zamiary resortu oświaty. Zebrani na posiedzeniu Komisji usłyszeli je pierwsi. Ogłoszono także pierwsze terminy działań.

Główne zamierzenia MEN.
Działania planowane przez Ministerstwo Edukacji Narodowej mają dwa ważne cele: dokończenie reformy systemu edukacji rozpoczętej przez ministra Mirosława Handkego z rządu Jerzego Buzka oraz uproszczenie prawa oświatowego sprzyjające unowocześnieniu polskiej szkoły i jej otwartości na świat

Reforma systemu edukacji będzie kontynuowana m.in. poprzez:

• wzmocnienie autonomii samorządu lokalnego w zakresie organizacji zadań oświatowych,
• zwiększenie autonomii dyrektora szkoły w sprawach organizacji kształcenia i płac,
• wspieranie aktywności obywatelskiej uczniów, rodziców i nauczycieli,
• obniżenie wieku szkolnego i dostosowanie do tego programów szkolnych,
• ułatwienie dzieciom rodzin migrujących kontynuowania nauki.

I. Główne zamierzenia służące przede wszystkim celowi dokończenia reformy systemu edukacji i terminy działań:

• Upowszechnienie edukacji małych dzieci, w tym doprowadzenie do objęcia obowiązkową edukacją przedszkolną wszystkich dzieci w wieku 5 lat - zrealizowane stopniowo od 2009 do 2011 roku
• Obniżenie wieku obowiązku szkolnego do 6 lat. połączone z umożliwiającą to reformą programową oraz reformą systemu doradztwa metodycznego - zrealizowane stopniowo od 2009 do 2011 roku
• Reforma programowa szkoły podstawowej - w tym dostosowanie programów do wieku uczniów, wchodzące do poszczególnych klas począwszy od klasy I od września 2009 roku
• Reforma programowa kształcenia ogólnego w gimnazjum i w szkole pogimnazjalnej -zakładająca spójność treści i wchodząca kolejno do klas począwszy od klasy 1 gimnazjum od września 2009 roku
• Zaplanowanie zmian programowych i organizacyjnych na poziomie pogimnazjalnym. dotyczących kształcenia zawodowego i ustawicznego, wchodzących do szkół począwszy od września 2012 roku
• Wprowadzenie korekt dotyczących sposobu zorganizowania poradnictwa psychologiczno-pedagogicznego oraz kształcenia specjalnego - realizowane od 2009 roku

II. Uproszczenie prawa oświatowego, wzmacniające autonomie samorządu lokalnego ! autonomię dyrektora szkoły zapewnią:

• Uwzględnienie w systemie wynagrodzeń dla nauczycieli możliwości dodatkowej gratyfikacji, zależnie od zaangażowania w pracę
• Wzmocnienie roli i poszerzenie zadań Centralnej Komisji Egzaminacyjnej jako jednostki centralnej czuwającej nad jakością w edukacji
• Zinwentaryzowanie w 2008r zadań realizowanych przez kuratoria oświaty pod kątem przekazania części z nich samorządom lokalnym, części do
  Centralnej i Okręgowych Komisji Egzaminacyjnych, zaś części do pozostawienia przy wojewodzie - planowane do wdrożenia od września 2009 roku
• Uproszczenie rozporządzeń dotyczących ramowych planów nauczania oraz oceniania i egzaminowania, dające więcej autonomii dyrektorowi i
  nauczycielom szkoły, a także czyniące je zredagowanymi przystępnie i zrozumiale dla ucznia i rodzica.
• Skomputeryzowana i dostępna do odpowiedniego przetwarzania, zależnie od potrzeb, ewidencja uczniów, szkół i organów je prowadzących oraz
  umożliwienie szkołom prowadzenia dokumentacji i sprawozdawczości szkolnej jedynie w formie elektronicznej - od września 2009 roku.
• Stworzenie ram prawnych sprzyjających dzieleniu pieniędzy przez samorządy lokalne na edukację za pomocą bonu oświatowego - od 2011 roku,
  rozpoczynając w 2008 roku od promocji dobrych praktyk oraz przygotowania odpowiednich materiałów informacyjnych dla samorządów lokalnych.

III. Otwartość na świat polskiego systemu edukacji oraz aktywność obywatelska będzie wzmocniona poprzez:

1. Promowanie uczestnictwa w kulturze, organizowanie nauczania języka polskiego, polskiej historii i geografii zagranicą w celu podtrzymywania więzi Polaków z krajem pochodzenia oraz promowanie języka polskiego dążące do zagwarantowania mu statusu języka obcego nauczanego w jak największej liczbie krajów
2. Upowszechnianie egzaminów poświadczających znajomość języka i umożliwienie uzyskiwania polskich egzaminów maturalnych młodzieży szkoły w innych systemach edukacji
3. Nauczanie języka polskiego oraz wyrównywanie różnic programowych dla uczniów w Polsce pochodzących z innych systemów edukacji, jak: dzieci repatriantów, uchodźców, dzieci obywateli RP wracające po kilkuletniej nauce poza granicami kraju, dzieci obywateli UE pracujących w Polsce
4. Rozszerzenie zakresu międzynarodowej współpracy szkół i wymiany młodzieży
5. Wspieranie i rozwijanie aktywności środowiska rodziców, społeczności lokalnych i sektora organizacji pozarządowych, ukierunkowane na zaspokajanie rożnego rodzaju potrzeb edukacyjnych oraz aktywność obywatelską młodzieży
6. Inspirowanie samorządów lokalnych i organizacji pozarządowych do prowadzenia w szkołach zajęć dodatkowych o charakterze edukacyjnym, wychowawczym i profilaktycznym, realizowanych również z wykorzystaniem funduszy unijnych

IV. Zostaną także zaproponowane pewne korekty prawa oświatowego wychodzące naprzeciw potrzebom społeczności szkolnych:

1. Zmiana zapisów dotyczących sposobu wyboru podręczników
2. Złagodzenie przepisów dotyczących mundurków szkolnych
3. Zmiana zapisów dotyczących ustalania cen posiłków w stołówkach szkolnych
4. Korekta prawa w sprawie lektur szkolnych
5. Wdrożenie programu „Szkoła bezpieczna i przyjaźnie wymagająca"
6. Zaniechanie centralnych zakupów wyposażenia szkolnego na rzecz wspierania w tym celu samorządów lokalnych

Posłowie zadali minister Hall dużą liczbę pytań dotyczących przede wszystkim  wymienionych zamierzeń ale także m.in: religii na maturze. Szczególnie poddano krytyce zapowiedź dokończenia reformy. Przeciwnicy stanowiska MEN skupiali się głównie na nazwisku ministra Handke, problemach szkolnictwa zawodowego.

K. Hall wyjaśniała, że reforma jest zbiorowym dziełem, popełniano w czasie jej wdrażania błędy ale też je korygowano.

Wystąpienie przedstawiciela OSKKO.

Marek Pleśniar stwierdził, że szczególnie obiecująco wygląda zapowiedź postawienia na dyrektora szkoły, wzmocnienie tej postaci. Podobnie jak na starcie reformy, kadra kierownicza oświaty nadal zbyt mało jest wykorzystywana jako czynnik decydujący dla powodzenia wszelkich przedsięwzięć oświatowych, zbyt wiele znamy przykładów zaniedbań w tej sferze. To projakościowo działająca grupa zawodowa, czego dowodem jest chociażby uczestnictwo jej przedstawiciela w pracy tej komisji.

Uwierzymy w zmianę w priorytetach resortu oświaty, gdy Minister Edukacji Narodowej zawita wreszcie na kongresie kadry. Od lat odbywają się ogólnopolskie konferencje, ostatnio już od 2 lat Kongres Zarządzania Oświatą, a ministrowie dają wręcz zabawne dowody zainteresowania swoimi "oficerami liniowymi". Podczas konferencji w Poznaniu obecna tu minister Łybacka była o kilka kilometrów od naszej konferencji, ale odwiedziła tylko podpoznańską małą szkołę, a już swoich kilkuset dyrektorów nie. Minister Sawicki po roku, podczas kolejnej konferencji wystąpił ... z taśmy wideo, mówiąc o tym jak ważni dla niego są dyrektorzy. Minister Giertych zaś odpisał "inicjatywa ta nie zyskała akceptacji". Pytamy więc czy pani minister odwiedzi dyrektorów, których wsparcie deklaruje.

K. Hall stwierdziła w odpowiedzi że będzie obecna. Zgodziła się też wystąpić podczas dorocznej konferencji OSKKO 29 lutego 2007r w Miętnem.

Następnie M. Pleśniar poruszył m.in. kwestie:

Kształcenia zawodowego. Ze względu na deklaracje MEN - podjęcia działań w kierunku naprawy tej dziedziny oświaty - przypominamy o stanowisku kongresu w tej sprawie. Minister Hall stwierdziła, że stanowisko jest dobrze w ministerstwie znane, a jego części zostały przekazane odpowiednim departamentom MEN do zbadania i są tam właśnie rozpatrywane.

Nadzoru pedagogicznego. Należy rozpocząć rozmowę o idei sprawowania nadzoru pedagogicznego w Polsce. Ciągłe zmiany koncepcji, przepisów, interpretacji, mnożenie pomysłów, konflikt kompetencji powodują zmniejszenie motywacji, zaniechanie podejmowania prób zmiany i zgodę na tymczasowość. Dyrektorom szkół towarzyszy utrata wiary w dobre intencje i mądrość stanowiących prawo oświatowe. Tak więc wobec nadzoru pedagogicznego zarząd OSKKO postanowił prezentować postawę tożsamą wobec postawy stowarzyszenia w związku z awansem zawodowym. Należy zacząć dyskutować o strategii i zaprzestać formalnych zmian na poziomie operacyjnym, które zmieniają jedynie szczegóły wdrażania błędnej idei.

Opowiadamy się za modelem fińskim (również Wielka Brytania skłania się ku zmianie w tym kierunku). Jest on oparty o: samoocenę i brak rozbudowanego „nadzoru oświatowego”, zaufanie do szkoły, powierzenie większych kompetencji samorządom, znaczne podwyższenie jakości kształcenia nauczycieli. Fiński Narodowy Instytut Edukacji wykazał w badaniach, że ostatni z powyższych punktów jest kluczowy i zdecydował o powodzeniu reform fińskich.

Selekcji do zawodu nauczyciela. Kluczowe dla powodzenia oświaty w Polsce są działania na rzecz zmiany sposobu kształcenia nauczycieli, sposób naboru do zawodu, a także doskonalenia zawodowego nauczycieli.
Podczas II Kongresu Zarządzania Oświatą przedstawiciel fińskiej National Board of Education, L. Pahkin stwierdził, że „porównał fiński system z systemami innych krajów nordyckich. Są one podobne i funkcjonują w podobnych warunkach. Widać tu jedną zasadniczą różnicę. Stanowią ja nauczyciele. Ich podejście do pracy. Nauczyciel to postać bardzo wysoko ceniona. Każdego roku składa się 5000 podań na kierunki nauczycielskie. Przyjmuje się 700-800 osób. Wybierani są naprawdę najlepsi”

Postulujemy podjęcie działań wraz z resortem szkolnictwa wyższego oraz jego „klientami” – dyrektorów szkół, na rzecz ustalenia standardów kształcenia nauczycieli oraz nadzoru nad jakością tego kształcenia.

Standardów pracy szkół. Dowodem prawdziwej odwagi któregoś z rządów będzie ustalenie standardów organizacyjnych, finansowych i materialnych ich funkcjonowania.

Dopiero na tej bazie można w sposób pożądany realizować jakościowe standardy pracy szkół (bolączką szkół jest np. rezygnacja ze standardów zatrudnienia nauczycieli i tworzenie w konsekwencji nadmiernie licznych klas). Brakuje standardu podstawowych usług edukacyjnych dla ucznia. OSKKO od dawna zabiega o stworzenie rodzaju „teczki dla ucznia”, w której mieściłyby się niezbywalne szkolne uczniowskie prawa - jednakowe w gminach bogatych i biednych, miejskich i wiejskich, zawierającej m.in. dostęp do biblioteki, prawo do przestrzeni szkolnej, możliwość skorzystania z dożywiania i inne. Byłoby to wielkie, reformatorskie osiągnięcie, godne kontynuatorów reformy.

Bonu edukacyjnego. M. Plesniar powiedział: strawestuję tu znaną aktorkę. "Panie i panowie, w Polsce od 2000r pieniądz idzie za uczniem; innymi słowy od tego właśnie roku funkcjonuje w Polsce bon oświatowy".

Zebrani posłowie byli wyraźnie poruszeni. Można odnieść wrażenie iż mamy do czynienia z brakiem solidnych podstaw, wiedzy na ten temat wśród "decydentów".

Systemu awansu zawodowego nauczycieli oraz motywacji pracowników oświaty. Polska szkoła w Europie charakteryzuje się wybitną "prostotą" modelu zarządzania wewnątrzszkolnego.  OSKKO promuje rozwiązanie odmienne od aktualnie wprowadzonego w Polsce. Z naszego oglądu sprawy wynika, że nasz system „awansu” zawodowego nie jest wystarczająco projakościowy.

Proponujemy podjęcie działań w kierunku stworzenia nowego systemu awansu zawodowego, realnie pozwalającego na pionowy awans w ramach szkoły. Należy odejść od opłacania kolejnych, następujących co kilka lat zbiurokratyzowanych działań nauczycieli, zarzucić skomplikowany i sztuczny system "awansu" na rzecz prostej zasady - szkolni liderzy powinni otrzymać za swą pracę zapłatę, wpływ na zarządzanie szkołą oraz odpowiedzialność za swe działania kierownicze. Należy zmierzać do utworzenia formalnych stanowisk liderów w szkole: szefów zespołów przedmiotowych, wychowawczych, szkolnych koordynatorów itp.
Nowy system awansu i motywowania nauczycieli pozwoli zrealizować ambicje nauczycieli w konstruktywny sposób, uruchomi aktywność zaangażowanych w proces zarządzania i da dyrektorowi sojuszników, spowoduje, że zaczniemy płacić za realnie wykonywaną pracę.
Ogólnopolskie Stowarzyszenie Kadry Kierowniczej Oświaty deklaruje wolę rozmowy na temat koniecznych do dokonania zmian i współpracę koncepcyjną w tym zakresie.
Zwracamy ponadto uwagę na konieczność dokonania badań na temat realizacji ambicji kierowniczych nauczycieli, przywództwa w szkole. Polska zaniedbała tworzenie ubiegłorocznego raportu OECD na ten temat. Dysponujemy projektem działań – nie wszystko jeszcze jest stracone.

Szkolnictwa specjalnego i integracji. Zagadnienie jest złożone, dlatego wskazane będzie rozpatrzenie naszego stanowiska złożonego MEN na piśmie.

Procesu legislacyjnego. Postulujemy powrót do efektywnego dialogu społecznego. W ostatnich latach odnotowujemy opóźnienia w wydawaniu aktów prawnych, irracjonalne terminy ich konsultowania/wprowadzania/obowiązywania. Mamy do czynienia z kilkudniowymi terminami "konsultacji" projektów aktów prawnych.