Strategie rozwoju zawodowego nauczycieli.

dr Julie Meltzer, Public Consulting Group

Słuchacze mieli okazję wysłuchać wykładu poruszającego tematykę strategii rozwoju zawodowego nauczycieli i zapoznać się ze strategiami rozwoju. Efektywny rozwój zawodowy nauczycieli wpływa na poprawę nauczania i uczenia się. W Stanach Zjednoczonych funkcjonują różne, oparte na badaniach, strategie rozwoju zawodowego nauczycieli, które można powiązać z zaangażowaniem nauczycieli i nauką uczniów. Każda z nich okazała się skuteczna na wszystkich poziomach nauczania, w różnego rodzaju placówkach, pod warunkiem, że uzyskała odpowiednie wsparcie ze strony kierownictwa szkoły. Strategie te mają trzy podstawowe cechy, które gwarantują im skuteczność: integrują teorię uczenia się osób dorosłych, równoważą wsparcie i rozliczalność oraz są nieodłącznym elementem codziennej pracy.

W celu wyboru najodpowiedniejszej strategii, należy ocenić potrzeby uczniów, potrzeby szkoły, cele dydaktyczne i obszary, na których skoncentrowany będzie proces doskonalenia. Istotne będzie także przygotowanie się do stworzenia odpowiednich warunków wspierających rozwój. Wśród najważniejszych czynników wymieniono zaangażowanie (chęć lub osobisty powód, by się uczyć), środowisko (wsparcie w postaci zasobów, lokali, współpracy), oczekiwania (wewnętrzne lub zewnętrzne co do podjęcia nauki) oraz zachętę i wsparcie (doradztwo i podtrzymywanie zainteresowania nauką).

Zasadniczą częścią wykładu było przybliżenie uczestnikom pięciu efektywnych strategii rozwoju, nazwanych: strategią profesjonalnych społeczności osób uczących się, warsztatów dla nauczycieli z praktycznym zastosowaniem, doradztwa, badania prowadzonego przez nauczycieli oraz uczestnictwa w zespole przywódczym lub grupie zadaniowej.

Strategia 1: Profesjonalna społeczność osób uczących się

Strategia ta jest ukierunkowana na trwały rozwój i prowadzenie badań. Jej podstawowymi założeniami są określenie jasnych oczekiwań, celów i obszaru działania, przejrzystej struktury, koncentracja na wynikach ucznia poprzez wykorzystanie pakietu protokołów, nastawienie na wspólnie realizowany proces uczenia się i rozwiązywania problemów oraz odpowiedzialność. Dzięki realizacji tych założeń można pobudzić zespół nauczycielski do wspólnej pracy na rzecz rozwiązywania problemów, wspólnej nauki, wzajemnego wspierania się, co pozwoli każdemu z jego członków na odczucie silniejszej potrzeby angażowania się w pracę. Istotnym aspektem jest zawiązanie się społeczności, a więc pewnych więzi, w połączeniu ze stabilną strukturą i formalizacją działań.

Strategia 2: Warsztaty dla nauczycieli - z praktycznym zastosowaniem

Porównano pod kątem efektywności pojedyncze wykłady z cyklami szkoleń, wyniki przy fakultatywnym i obligatoryjnym wprowadzaniu zmian, wdrażanie zmian zintegrowanych z priorytetami rozwoju szkoły i wprowadzanie zmian w oderwaniu od takich priorytetów. Inną istotną kwestią, na którą należy zwrócić uwagę w czasie warsztatów jest odniesienie do praktyki poprzez stosowanie odpowiednich, konkretnych przykładów, przemawiających do słuchaczy, przeglądanie prac uczniów – praktyczne wykorzystanie zdobytej wiedzy i wymiana doświadczeń.

Strategia 3: Doradztwo

Kolejną omawianą strategią jest doradztwo. Podkreślono istotną rolę kierownictwa szkoły w kształtowaniu relacji pomiędzy nauczycielami a trenerem. Wskazano podstawowe cztery etapy szkolenia doradczego: selekcję, przygotowanie i szkolenie, efektywną praktykę oraz ewaluację.

Strategia 4: Badania prowadzone przez nauczycieli

Strategia jest specyficzną metodą oceny, polegającą na zbadaniu danych i wyników z ich miejsca pracy i szukaniu sposobów ich polepszania. Rolą dyrektora w tym procesie będzie więc przeszkolenie pracownika w zakresie metod i technik badawczych i wspieranie jego działalności. Jako przykładowe narzędzia badawcze wskazać można mapy klas, zapisy anegdot, obserwacje zebrane w różnym czasie, przykładowe prace uczniów, rysunki i fotografie Wywiady i konwersacje, ankiety czy dzienniki badań nauczycieli. W czasie badań nauczycieli mogą wykorzystywać, omawiany w czasie innych zajęć, model działań oparty na zadawaniu pytań i pracy z danymi.

Strategia 5: Uczestnictwo w zespole przywódczym lub grupie zadaniowej.

Powoływanie zespołów i grup zadaniowych pozwala na wykorzystanie wiedzy i praktyki zawodowej nauczycieli w podejmowaniu decyzji, mających na celu doskonalenie nauczania i rozwój placówki, zyskanie świeżego spojrzenia na problemy szkoły, wzajemną aktywizację pracowników w obrębie zespołu.

Zamykając wykład podkreślono istotną rolę liderów szkół we wspieraniu każdej ze strategii oraz monitorowaniu osiąganych efektów przez hospitacje zajęć, obserwacje dydaktyczne, ewaluacje nauczycieli czy szkolenia dla nowych nauczycieli. Wszystkie schematy rozwoju zawodowego wymagają także odpowiedniego wsparcia strukturalnego, które musi być równoważone przez rozliczalność (monitorowanie wyników). Utrzymanie i rozpowszechnienie zmian praktyki dydaktycznej uzależnione jest od upublicznienia pracy i jej transparentności, możliwości rozmowy, prezentacji efektów, dzielenia się nimi w różnoraki sposób. Omówione wyżej pięć strategii rozwoju zawodowego nauczycieli może skutecznie wpłynąć na poprawę wyników nauczania w szkole pod warunkiem, że są one wspierane przez kierownictwo szkoły oraz wdrażane zgodnie z najlepszymi praktykami opisanymi w literaturze dotyczącej tego zagadnienia.