powrót

Olsztyn, 16-11-2004r

 

 

Rzecznik Praw Dziecka

ul. Śniadeckich 10
00-656 Warszawa

 

 

Wnosimy o podjęcie czynności w sprawie:

 

stwierdzenia zgodności z prawem, w tym zgodności z zapisami zwartymi w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Konwencji o Prawach Dziecka (w szczególności art. 28 i art. 29) przepisów rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 września 2004 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. Uz 2004 r. Nr 29, poz. 323) w części dotyczącej przeprowadzania sprawdzianu w ostatnim roku nauki w szkole podstawowej oraz egzaminu w ostatnim roku nauki w gimnazjum i egzaminu maturalnego.

 

Przywołane rozporządzenie dyskryminuje:

1.        uczniów, u których rozwój psychoruchowy kształtuje się na poziomie inteligencji niższej niż przeciętna, (poziom ten zalicza się do szeroko rozumianej normy – dlatego uczniowie ci nie kwalifikują się do kształcenia specjalnego)

2.        uczniów przystępujących w roku szkolnym 2004/2005 do egzaminu maturalnego i egzaminu dojrzałości, u których stwierdzono dysleksję.

 

 

Uzasadnienie

Ad. 1.

Przywołane rozporządzenie w paragrafie 6 nakłada na nauczycieli obowiązek dostosowania wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia, u którego stwierdzono zaburzenia i odchylenia rozwojowe lub specyficzne trudności w uczeniu się, uniemożliwiające sprostanie tym wymaganiom. Między innymi ten zapis dotyczy grupy uczniów, u których rozwój psychoruchowy kształtuje się na poziomie inteligencji niższej niż przeciętna (ok. 14% populacji). Są to uczniowie nie stanowiący jednorodnej grupy. Zalicza się do nich:

·          uczniów z deficytami parcjalnymi niektórych funkcji, np. percepcji wzrokowej, ruchowej, przy ogólnej inteligencji w normie. Wymienione zaburzenia obniżają nie tylko globalny wynik w testach inteligencji, ale także są przyczyną trudności w uczeniu się,

·          uczniów o powolnym, lecz poprawnym przebiegu procesów intelektualnych. Dzieci te powoli uczą się, potrzebują więcej czasu na utrwalanie wiedzy i nabywanie umiejętności. określa się je mianem „ slow learning” – wolno uczącymi się,

·          uczniów o niższym niż przeciętny poziomie funkcjonowania intelektualnego (w zakresie wszystkich procesów poznawczych). Dzieci te cechuje słaby rozwój procesów intelektualnych takich jak: słabo wykształcone myślenie pojęciowo-słowne, dominacja myślenia konkretnego, słaby rozwój myślenia abstrakcyjnego, utrudnione rozumowanie przyczynowo- skutkowe, wolne tempo myślenia, mała samodzielność.

Zgodnie z zaleceniami poradni psychologiczno-pedagogicznych uczniowie ci objęci są indywidualizacją nauczania, to właśnie w stosunku do nich dostosowuje się wymagania edukacyjne, modyfikuje treści nauczania, dobiera odpowiednie formy sprawdzania wiedzy i umiejętności.

Dzięki możliwości dostosowania wymagań uczniowie o inteligencji niższej niż przeciętna nie tylko mają szansę ukończyć szkołę ze swoimi rówieśnikami, ale także mogą odnieść „sukces” na miarę swoich możliwości, (mimo że ich wiedza i umiejętności różnią się od tychże posiadanych przez ich kolegów szkolnych). Niestety ta zasada nie jest stosowana na zakończenie nauki w szkole.

Zasady przeprowadzania sprawdzianu w ostatnim roku nauki w szkole podstawowej oraz egzaminu w ostatnim roku nauki w gimnazjum są dyskryminujące dla wymienionych uczniów - zarówno w przywołanym rozporządzeniu jak i w zleceniach CKE dotyczących dostosowania formy i warunków egzaminacyjnych nie zostali uwzględnieni uczniowie o inteligencji niższej niż przeciętna.

 

Paragraf 34.1 przywołanego rozporządzenia w brzmieniu:

 „§ 34. 1. Uczniowie (słuchacze) ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się mają prawo przystąpić do sprawdzianu lub egzaminu gimnazjalnego w warunkach i formie dostosowanych do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia (słuchacza), na podstawie opinii publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym publicznej poradni specjalistycznej, albo niepublicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym niepublicznej poradni specjalistycznej, spełniającej warunki, o których mowa w art. 71b ust. 3b ustawy, z zastrzeżeniem ust. 2”

odnosi się tylko do uczniów z dysleksją (zapisy w § 6. 1 oraz § 34.1 przeczą sobie – gdyż przez cały okres nauki dostosowywane są wymagania a na sprawdzianie czy egzaminie takiego dostosowanie nie ma).

Natomiast CKE zaleca dostosować warunki egzaminacyjne tylko dla uczniów, u których występują dysfunkcje powodujące wolniejsze tempo pracy – takim uczniom można wydłużyć czas sprawdzianu/egzaminu o 50%. Nie są brane pod uwagę w tym momencie kariery szkolnej możliwości dzieci - okręgowe komisje egzaminacyjne przeprowadzają ocenę poziomu opanowania umiejętności określonych w standardach wymagań na podstawie określonych typów arkuszy – uczniowie o inteligencji niższej niż przeciętna, mimo że nie są w stanie (z przyczyn od siebie niezależnych), rozwiązują arkusze standardowe A1.

Uważamy, że jeżeli uczeń ma wymagania dostosowane do swoich możliwości przez cały etap edukacyjny, to nie powinien na sprawdzianie, czy egzaminie być traktowany tak samo jak inni uczniowie, czyli inaczej niż podczas pobierania nauki. Inne traktowanie jest dyskryminujące.

 

Ad.2

Przepisy przywołanego rozporządzenia w § 55. ust. 1. oraz w § 55. ust. 9 wskazują, że absolwent szkoły ponadgimnazjalnej ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się, ma prawo przystąpić do egzaminu maturalnego w warunkach i formie dostosowanych do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych absolwenta, na podstawie opinii właściwej poradni oraz, że przewodniczący szkolnego zespołu egzaminacyjnego ma obowiązek zadbać, aby warunki te odpowiadały potrzebom absolwenta. Jednocześnie Dyrektor Komisji Centralnej opracowuje szczegółową informację o sposobie dostosowania warunków i formy przeprowadzania egzaminu maturalnego do potrzeb absolwentów.

Uważamy, że między wymienionymi przepisami zachodzi sprzeczność, dyskryminująca osoby przystępujące do egzaminu maturalnego.

            W bieżącym roku szkolnym tzn. 2004/2005 przewodniczący szkolnych zespołów egzaminacyjnych stanęli przed trudnym problemem wypełnienia swoich zadań ponieważ komunikat CKE z dnia 3.06.2004 r wyraźnie ogranicza prawa absolwenta do skorzystania z dostosowania warunków egzaminacyjnych do ich potrzeb.

Nie jest bowiem możliwe wypełnienie obowiązku zawartego w § 55. ust. 9 rozporządzenia MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ I SPORTU z dnia 7 września 2004 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 199, poz. 2046)  przy uwzględnieniu zaleceń zawartych w opinii (zgodnie z § 4. ust. 5  ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ I SPORTU z dnia 11 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych  (Dz. U. Z 2003 r. Nr 5, poz. 46),) oraz zastosowaniu wskazówek zawartych w punkcie VI Komunikatu Dyrektora CKE z dnia 3.06.2004 r.

Dyrektor CKE nie zezwala na uwzględnienie prawa absolwenta z rozpoznaną dysleksją do wydłużenia czasu egzaminu pisemnego, a takie zalecenia (właściwe dla tego typu dysfunkcji) często wskazują opinie z poradni. Z takiej możliwości mogli korzystać ubiegłoroczni maturzyści.

 

 

Treści zawarte w niniejszym piśmie były konsultowane wśród uczestników forum Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Kadry Kierowniczej Oświaty, uwzględniają głosy dyrektorów i nauczycieli szkół ogólnodostępnych, terapeutycznych oraz szkól z klasami integracyjnymi.

 

 

Z poważaniem:

 

 

 

 

 

 

 

Do wiadomości:

·         Minister Edukacji Narodowej i Sportu

·         Członkowie OSKKO (980 osób)

·         Czytelnicy witryny i forum kadry kierowniczej www.oskko.edu.pl/forum/ (ok 14 000 osób)