Wdrażanie reformy kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.
William Mosakowski, Christen Hunter, Łukasz Nowak. Public Consulting Group, USA.

W trakcie wykładu omówione zostały liczne podobieństwa między polskim i amerykańskim systemem kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami, a co za tym idzie strategie skutecznego wdrażania zmian w tym obszarze. Przedstawiciele Public Consulting Group poruszyli również inne ważne kwestie, takich jak monitorowanie jakości wprowadzanych zmian, czy organizacja pracy szkolnych zespołów, które mogą stać się przedmiotem dyskusji w Polsce w nadchodzących latach.

Planowane zmiany wymagają czasu i odpowiedniego wsparcia organizacyjnego ze strony samorządów lokalnych. Doświadczenia szkół amerykańskich pokazują, iż ogromny wysiłek związany z indywidualizacją procesu kształcenia przynosi pożądane rezultaty. Wprowadzanie reformy, tak jak zarządzanie zmianą, jest procesem. Nie przebiega według gotowych schematów i początkowo może wywoływać niepokój związany z koniecznością zmiany „utartych” procedur i zachowań. Powodzenie wdrażanej w Polsce reformy kształcenia uczniów o specjalnych potrzebach zależeć będzie w dużej mierze od umiejętności przywódczych i organizacyjnych liderów oświaty z poziomu szkoły i samorządu.

Jako założenia wdrażanej w Polsce reformy zostały wymienione:

- Wyrównanie szans edukacyjnych uczniów poprzez: szerszy dostęp do usług edukacyjnych i terapeutycznych oraz dalsze włączanie uczniów ze specjalnymi potrzebami,
- Wspieranie nauczycieli i stałe zwiększanie kwalifikacji kadry dydaktycznej,
- Odpowiedź na stale zwiększającą się liczbę uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych,
- Konsekwencja reformy podstawy programowej.

Do skutecznej realizacji powyższych założeń niezbędne jest dobre ustawodawstwo, wsparcie organizacyjne i zarządcze oraz monitorowanie rezultatów. Omówione zostało kilka kwestii przedstawiających procedurę ustawodawczą jako proces budowania wizji, w której podniesione zostaną szanse edukacyjne wszystkich uczniów. Wsparcie organizacyjne to współpraca liderów reformy z samorządami, wsparcie polityczne i wsparcie dla nauczycieli, by mogli skutecznie kształcić uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Monitorowanie rezultatów pomoże ocenić w jakim stopniu reforma jest wprowadzana w życie. Dzięki takiej ocenie będzie można określić cele ambitne a zarazem realistyczne, wykorzystując technologie informatyczne do efektywnego realizowania celów wprowadzanych zmian i uzyskać rezultaty w kształceniu uczniów.

Przedstawiono następnie przebieg i skutki reformy w Stanach Zjednoczonych, które odczuli zarówno nauczyciele, rodzice, samorządy, jaki i sami uczniowie. Zachęcano do tworzenie Indywidualnych Planów z wykorzystaniem nowoczesnego oprogramowania, pozwalającego na ustalanie celów rocznych dla ucznia, planowanie i monitorowanie usług edukacyjnych i terapeutycznych, dostosowywanie programu nauczania i egzaminów wewnętrznych, koordynację pracy zespołów nauczycielskich, tworzenie planów nauczania i dokumentacji czy monitorowanie postępów ucznia za pomocą komputera.

Przedstawione zostały sprawdzone strategie, jakie amerykańskie szkoły i jednostki samorządowe wypracowały w celu wspierania wprowadzanych zmian. Wśród omawianych strategii znajdują się:

– Przywództwo na poziomie szkoły i jednostki samorządowej w celu wyznaczania kierunku zmian i angażowania odpowiednich zasobów ludzkich i finansowych. – Doskonalenie zawodowe nauczycieli w celu zapewnienia im narzędzi niezbędnych do wsparcia wdrażanych procesów. – Praca zespołowa obejmująca rodziców, nauczycieli, szkolnych specjalistów i pracowników poradni – Nowoczesne technologie mające na celu wsparcie procesów organizacyjnych, efektywniejsze zarządzanie informacją o uczniu oraz odciążenie nauczycieli w pracy administracyjnej. – Doradztwo mające na celu wspieranie jednostek samorządowych w formułowaniu jasnych celów dla podległych sobie placówek i efektywne ich egzekwowanie.

W podsumowaniu wykładu podkreślono, iż proponowane reform są istotne i wartościowe, zaś wyrównywanie szans edukacyjnych jest kluczowym elementem sprawnie funkcjonującego systemu oświaty. Umiejętne wykorzystanie nowoczesnych technologii może przyspieszyć i ugruntować wprowadzane zmiany. Systemowa reforma kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami jest niezbędna, ale pomimo pewnych pojawiających się trudności - możliwa do przeprowadzenia.